काठमाडौँ । अमेरिकाको अन्तरिक्ष एजेन्सी नासा ठूलो संकटबाट गुज्रिरहेको छ । ट्रम्प प्रशासनले २०२६ को लागि पठाएको बजेट प्रस्तावले नासाको कोषमा २५ प्रतिशत कटौती गरेपछि नासाका कैयौं योजनामा असर पुगेको मिडिया रिपोर्टमा उल्लेख छ ।

यस कटौती प्रस्तावका कारण एजेन्सीबाट २१ सय ४५ वरिष्ठ कर्मचारीहरूको बिदाई निश्चित मानिएको छ । एक रिपोर्टका अनुसार, यी सबै कर्मचारीहरू उच्च प्राविधिक वा व्यवस्थापन पदहरूमा छन् ।

यो निर्णय त्यस्तो समयमा आएको हो, जब अमेरिका अन्तरिक्षमा नयाँ उचाइ छुने तयारी गरिरहेको छ । ट्रम्प प्रशासनले सरकारी खर्च कटौती गर्न चाहेको बताएको छ, र यस क्रममा, नासाको नौ प्रमुख कोष वर्गहरू मध्ये आठमा कटौती प्रस्ताव गरिएको छ । यसमा अन्तरिक्ष विज्ञान, मिसन समर्थन, पृथ्वी विज्ञान, अन्तरिक्ष प्रविधि, अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशन र अध्ययनहरू समावेश छन् । बजेटमा यो ठूलो कटौतीले नासाको धेरै महत्त्वपूर्ण अन्तरिक्ष अभियानहरूलाई असर गर्न सक्छ । रिपोर्टका अनुसार, अन्तरिक्ष प्रक्षेपण प्रणाली रकेट र ओरियन क्याप्सुल बन्द गर्न सिफारिस गरिएको छ । यस बाहेक, अन्तर्राष्ट्रिय स्टेशनमा चालक दल र कार्गो उडानहरू पनि घटाउन सुझाव दिइएको छ । यी परिवर्तनहरूले भविष्यका चन्द्रमा र मंगल मिशनहरूलाई पनि बाधा पुर्‍याउन सक्ने विश्लेषण गरिएको छ ।

बर्खास्त हुन लागेका २१ सय ४५ जना सरकारका वरिष्ठ तहका कर्मचारी हुन्, जसको वर्ग जीएस-१३ देखि जीएस-१५ सम्म छ । यी मध्ये लगभग ८७५ कर्मचारी जीएस-१५ श्रेणीमा छन्, जसले नासाको मुख्य प्राविधिक र व्यवस्थापन कार्यहरू सम्हाल्छन् । यी व्यक्तिहरूमा विज्ञान, मानव अन्तरिक्ष उडान, आइटी, वित्त र सुविधा व्यवस्थापन जस्ता मुख्य एकाइहरूका व्यक्तिहरू समावेश रहेको बताइएको छ ।

यदि यो प्रस्ताव संसदबाट पारित भयो भने, नासाले १९६० पछि पहिलो पटक सबैभन्दा सानो कर्मचारी र बजेटसँग काम गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । यो बर्खास्त नासाका सबै १० क्षेत्रीय केन्द्रहरूमा लागू हुनेछ । नासाका प्रवक्ता बेथानी स्टीभेन्सले एजेन्सी आफ्नो मिसनप्रति प्रतिबद्ध रहेको र नयाँ बजेट अनुसार प्राथमिकताका साथ अगाडि बढ्ने बताएकी छिन् ।प्रतिवेदनले नासा छोड्ने कर्मचारीहरू फेरि फर्कन चाहँदैनन्, किनभने निजी अन्तरिक्ष कम्पनीहरूले अब राम्रो तलब र सुविधा प्रदान गरिरहेका छन् । यसबाहेक, रोबोटिक्स जस्ता अन्य उद्योगहरूमा पनि यी विशेषज्ञहरूको माग द्रुत गतिमा बढिरहेको छ । अर्थात्, नासाले मानव संसाधन मात्र गुमाइरहेको छैन, दशकौंको अनुभव पनि गुमाइरहेको विश्लेषण गरिएको छ ।

यद्यपि, यी प्रस्तावहरू अझै कानुनी रूपमा कार्यान्वयन भएका छैनन् । अमेरिकी कांग्रेसको विनियोजन समितिले पनि यो प्रस्ताव अस्वीकार गर्न सक्छ । मार्चमा, सिनेट वाणिज्य समिति (जसले नासाको निरीक्षण गर्छ) ले एक विधेयकमा नासाका कर्मचारीहरूको संख्या कायम राख्न चाहेको संकेत गरको थियो । तर निर्णय नभएसम्म, नासा संकटमा रहनेछ ।
द प्लानेटरी सोसाइटीका प्रमुख नीति विश्लेषक केसी ड्रेयरले चिन्ता व्यक्त गर्दै नासाले आफ्नो व्यवस्थापन र प्राविधिक विशेषज्ञता गुमाउने बताए ।